Sümerce ve Hititçe gibi eski dilleri öğrenmek zordur. Doğru kaynaklar ve strateji ile bu mümkün olabilir. İşte bu dillere yönelik bir öğrenme rehberi:
1. Temel Dil Bilgisi ve Yazı Sistemiyle Başlayın
Bu diller, çivi yazısı gibi özel yazı sistemlerini içerir. İlk olarak bu yazı sistemini öğrenmek önemlidir.
• Sümerce için: Çivi yazısının temel işaretlerini öğrenin ve Sümercedeki dilbilgisi yapısını inceleyin (eklemeli yapı).
• Hititçe için: Hint-Avrupa dil ailesindeki bağlantıları ve çivi yazısı ile Hitit hiyerogliflerinin farkını öğrenin.
Kaynaklar:
• Andrew George – Cuneiform Texts and Writing Systems
• Jared L. Miller – An Introduction to the Hitite Language
2. Dil Dersleri ve Kitaplar
Sümerce için öneriler:
• Sumerian Grammar (D. O. Edzard)
• A Manual of Sumerian Grammar and Texts (John L. Hayes)
Hititçe için öneriler:
• An Introduction to the Hittite Language (Harry A. Hoffner ve H. Craig Melchert)
• Grammar of the Hittite Language (Theo van den Hout)
Bu kaynaklar, dilbilgisi kurallarını ve orijinal metinleri içerir.
3. Üniversite ve Çevrimiçi Kurslara Katılın
Arkeoloji ve Eski Diller Bölümleri: Bazı üniversitelerde Sümerce ve Hititçe dersleri verilmektedir.
Ankara Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi gibi okullarda Eski Anadolu Dilleri bölümlerine göz atabilirsiniz.
Çevrimiçi Kurslar ve Açık Dersler: Coursera, EdX ve Udemy gibi platformlarda Sümeroloji, Antik Mezopotamya ve Hititçe üzerine kurslar bulabilirsiniz.
4. Metin Çözümlemesi Yapın
Sümerce ve Hititçe tabletlerin çevirilerini inceleyerek pratik yapın.
Sümerce için öneriler:
The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature (ETCSL) (https://etcsl.orinst.ox.ac.uk)
Orijinal çivi yazısı metinlerini inceleyin ve çevirilerle karşılaştırın.
Hititçe için öneriler:
Çivi yazılı metinlerin kopyalarını inceleyin (ör. Boğazköy tabletleri).
5. Dil ve Tarih Bağlamını Öğrenin
Bu dilleri öğrenmek için Hitit ve Sümer kültürünü de bilmek gerekmektedir. Hitit ve Sümer mitolojilerini, hukuk metinlerini ve günlük yaşamlarına dair kayıtları okuyarak bağlam kazanın.
Hitit mitolojisi için: The Hittite Myths (Harry A. Hoffner)
Sümer mitolojisi için: Gılgamış Destanı ve benzer Sümer destanlarını okuyun.
6. Pratik ve Araştırma Gruplarına Katılın
Akademik Topluluklar:
Sümeroloji ve Hititoloji üzerine çalışan akademik derneklere katılabilirsiniz.
7. Arkeolojik Alanlara Ziyaret
Türkiye’de Hitit kültürüne ait önemli arkeolojik alanlar var:
Hattuşaş (Boğazköy): Hitit başkenti ve tabletlerin bulunduğu yer.
Urfa, Diyarbakır, ve Mezopotamya Müzeleri: Sümer çivi yazılı tabletlerini inceleyebilirsiniz.
Not: Sümerce ve Hititçe öğrenmek için çok sabır ve tarih bilgisi gereklidir. Akademik bir yol izlemek, uzman rehberliğiyle çok daha kolay olacaktır.