İman ve amel ilişkisi İslam inancında önemli bir tartışma konusudur ve birçok farklı mezhep ve düşünce akımı bu ilişkiyi farklı şekillerde yorumlamıştır. Temelde iman, Allah’a ve İslam’ın temel inanç esaslarına inanmayı ifade ederken; amel, bu inanç doğrultusunda yapılan iyi veya kötü eylemleri kapsar.
Ana Görüşler
- İman ve amel ayrılmazdır (Haricî ve Mu’tezilî görüş):
- Bu anlayışa göre, iman ve amel birbirinden ayrı düşünülemez. Bir kişinin gerçekten iman sahibi sayılması için inancını amelleriyle de göstermesi gerekir. İyi amelleri terk eden veya büyük günah işleyen kimse imandan çıkar.
- Örneğin, Haricîler, büyük günah işleyenlerin dinden çıktığını ifade eder.
- İman ve amel birbirinden bağımsızdır (Ehl-i Sünnet görüşü):
- Ehl-i Sünnet’e göre iman, Allah’a ve peygamberine inanmakla sabit olur. Ameller ise imanı tamamlayan unsurlardır, fakat ameller eksik olsa bile kişi mümin olarak kalır.
- Büyük günah işleyen kişi imandan çıkmaz. Fasık(günahkar) olur. Özellikle Mâturîdî ve Eş’arî görüşleri bu çizgide yer alır.
- İman; dil, kalp ve amel ile tamamlanır (Selefî ve Hanbelî görüş):
- Selefî düşünce, imanın sadece kalpteki bir tasdik olmadığını, bunun dille ifade edilmesi ve amellerle gösterilmesi gerektiğini vurgular. İman, amelin de bir parçasıdır. Kişinin eylemleri imanın artmasına veya azalmasına sebep olur.
Kur’an ve Hadislerde İman-Amel İlişkisi
- Kur’an’da birçok yerde iman ve amel birlikte yer alır:
- “İman edip salih amel işleyenlere gelince; onlar için içinden ırmaklar akan cennetler vardır.” (Bakara, 2:25)
Bu tür ayetlerde iman ve amel arasında sıkı bir ilişki olduğu ifade edilir. - Hadisler de bu ilişkiye işaret eder:
- Hz. Peygamber (s.a.v.), “Müslüman, elinden ve dilinden başkalarına zarar gelmeyen kimsedir” (Buhârî, İman, 4) buyurarak, kişinin inancının eylemleriyle görünür hale gelmesini teşvik etmiştir.
Sonuç
İman ve amel ilişkisi, kişinin ahlaki davranışlarının ve inancının bütünlüğünü sağlar. İslam’da iman, kalpte başlayan bir süreç olsa da, ideal mümin inancını amelleriyle ortaya koyar. Ehl-i Sünnet’e göre her ne kadar amel eksikliği imanı tamamen geçersiz kılmasa da, ameller kişinin Allah’a olan sadakatini gösterir ve onu olgunlaştırır.
Daha fazlası için bakınız. https://islamansiklopedisi.org.tr/kebire