Budizm, MÖ 5-4. yüzyıllarda Hindistan’da Siddhartha Gautama (Buda) tarafından kurulan bir felsefi ve dini öğreti sistemidir. Buda, hayatın acıdan (dukka) ibaret olduğunu, bu acının ise arzulardan kaynaklandığını fark ederek “Aydınlanma”ya ulaşmış ve bu öğretiyi yaymaya başlamıştır.
Budizm’in Temel Öğretileri
1. Dört Yüce Gerçek (Dört Asil Hakikat)
Dukka: Hayat acı ve ıstırap doludur.
Samudaya: Acının kaynağı arzulardır.
Nirodha: Arzulardan vazgeçmek acıyı sona erdirir.
Magga: Sekiz Aşamalı Yol’u takip etmek acıdan kurtulmanın yoludur.
2.Sekiz Aşamalı Yol (Aydınlanmaya giden yol)
Doğru görüş
Doğru niyet
Doğru söz
Doğru eylem
Doğru geçim
Doğru çaba
Doğru farkındalık
Doğru yoğunlaşma (meditasyon)
Budizm’de Kavramlar
Karma: İyi veya kötü eylemlerin gelecekteki yaşamlara etkisi.
Samsara: Doğum, ölüm ve yeniden doğuş döngüsü.
Nirvana: Acının ve arzuların sona erdiği, yeniden doğuş döngüsünden kurtuluş hali.
Budizmin Mezhepleri
1. Theravada (Güney Asya’da yaygın): Buda’nın özgün öğretilerine daha sıkı bağlıdır.
- Mahayana (Doğu Asya’da yaygın): Buda’nın bir kurtarıcı figür olarak görüldüğü ve Bodhisattva anlayışının ön planda olduğu yorum.
3. Vajrayana (Tibet Budizmi): Ezoterik ve ritüellere dayalı bir gelenek.
Budizm, tanrılara inanmaktan çok, bireyin kendi çabasıyla aydınlanmaya ulaşmasını vurgulayan bir öğreti olduğu için bazıları onu bir din değil, bir yaşam felsefesi olarak görür. Günümüzde özellikle Güneydoğu Asya, Çin, Japonya, Tibet gibi bölgelerde yaygındır ve dünya genelinde milyonlarca takipçisi vardır.
Bence Budizm’in en dikkat çekici yönü, mutluluğu ve huzuru dışsal unsurlarda değil, insanın kendi içinde aramasıdır. Pek çok inanç sistemi dışsal bir güce bağlıyken, Budizm bireyin kendi zihni, farkındalığı ve eylemleri üzerinden aydınlanmaya ulaşabileceğini savunur.
Özellikle Nirvana kavramı oldukça ilginçtir; çünkü Batı’da mutluluk genellikle bir şeyleri elde etmekle ilişkilendirilirken, Budizm mutluluğun tam tersine arzulardan ve bağlılıklardan kurtulmak yoluyla elde edileceğini öne sürer. Bir şeyleri kazanarak değil, bırakıp sadeleşerek özgürleşmek fikri, günümüz tüketim kültürüne tamamen zıt bir anlayış sunuyor.
Ayrıca karma ve samsara (yeniden doğuş döngüsü) inancı da insanın yaptığı her eylemin uzun vadeli sonuçları olacağı fikrini içeriyor. Bu da bireye büyük bir sorumluluk yüklüyor: Eğer hayatın kötü gidiyorsa, bu geçmiş eylemlerinin bir sonucu olabilir; ama değişim de senin elinde. Bu yüzden Budizm, hem bireysel farkındalık hem de etik bir yaşam için güçlü bir çerçeve sunuyor.