Unutmayalım ki “tapınak fahişeliği” ve antik örtünme uygulamaları gibi konular halen tartışmalı ve bazı detaylar yoruma dayalıdır. İşte bu alanlarda faydalanabileceğiniz akademik ve popüler kaynaklar:
Kitaplar ve Makaleler
1. Muazzez İlmiye Çığ
• Kur’an, İncil ve Tevrat’ın Sümer’deki Kökeni (2002): Çığ, Sümer toplumunun dini yapıları ve kadınların rolü hakkında detaylı bilgiler sunar.
• Sümerlilerde Kadın: Tanrıçalar ve Rahibeler (1995): Sümer toplumundaki kadınların dini ve toplumsal konumunu ele alır.
2. Samuel Noah Kramer
• History Begins at Sumer (1956): Sümer medeniyetinin kültürel, dini ve sosyal yapıları hakkında klasik bir eserdir. Tapınakların işlevi ve kadınların rolleri burada tartışılmıştır.
3. Julia Assante
• “The Erotic in Ancient Mesopotamian Art” (Art History Journal, 2000): Mezopotamya sanatında cinsellik, din ve kadın temsili üzerine bir analiz.
4. Stephanie Lynn Budin
• The Myth of Sacred Prostitution in Antiquity (2008): Budin, tapınak fahişeliği kavramını eleştiren ve bu pratiğin modern bir mit olduğunu savunan bir çalışmadır.
5. Herodot
• Tarih (M.Ö. 5. yüzyıl): Babil’deki kadınlara atıfta bulunduğu pasajlar, tapınak fahişeliği mitinin kaynağıdır. Ancak modern tarihçiler, Herodot’un bu anlatılarının güvenilirliği konusunda şüphelidir.
Akademik İncelemeler
6. Dominique Charpin
• “Reading and Writing in Babylon” (2010): Mezopotamya’daki toplumsal yapı ve yazılı hukuk sistemiyle ilgili detaylar sunar. Hammurabi Kanunları bağlamında örtünme konusuna değinir.
7. Joan Goodnick Westenholz
• “Tamar, Qadištu, and Sacred Prostitution in Mesopotamia” (Harvard Theological Review, 1989): Mezopotamya’daki dini uygulamalarda kadınların rolünü inceleyen önemli bir makale.
8. Gerda Lerner
• The Creation of Patriarchy (1986): Örtünme ve kadınların toplumsal rolleri hakkında tarihsel bir analiz içerir.
Çeviriler ve Orijinal Metinler
9. Hammurabi Kanunları
• Hammurabi Kanunları’nda kadınların örtünme ve sosyal sınıf ilişkileri hakkında doğrudan maddeler yer alır. Özellikle 138-141. maddeler, kadının kamusal alandaki davranışını düzenleyen kuralları içerir.
10. Çivi Yazılı Tabletler
• Sümer arşivlerinde bulunan bazı tabletler, kadınların dini rolleri ve tapınak işlevleri hakkında bilgi verir. Bu metinlerin birçoğu Muazzez İlmiye Çığ ve Samuel Kramer tarafından çevrilmiştir.
Ek Okumalar ve Eleştirel Bakışlar
• Michael B. Dick, Ethics in the Old Testament and Ancient Near East (2003): Antik Mezopotamya’da ahlak, hukuk ve kadınlara ilişkin uygulamaları ele alır.
• Ilan Peled, Masculinities and Third Gender: The Origins and Nature of an Institutionalized Gender in the Ancient Near East (2016): Antik Yakın Doğu’daki cinsiyet rollerine farklı bir açıdan bakar.