Dünya dinlerinin çoğu bir yaratıcı tanrı fikrine dayanırken, Caynizm bu anlayıştan tamamen farklı bir yol izler. Tanrısız bir din olarak tanımlanabilecek Caynizm, evrenin başlangıcı ya da sonu olmadığını, her şeyin sonsuz bir döngü içinde var olduğunu savunur. Peki, bu kadim inanç sistemi nedir, nasıl doğmuştur ve temel öğretileri nelerdir?
Caynizm Nedir?
Caynizm, MÖ 6. yüzyılda Hindistan’da ortaya çıkan, şiddetsizlik (ahimsa) ilkesini merkezine alan bir felsefi-dini akımdır. Adını “Jina” yani “zafer kazanan” anlamına gelen kelimeden alır. Jinalar, tutkularını yenmiş ve ruhsal kurtuluşa ulaşmış kişilerdir. Bu dinin kurucusu olarak Mahavira kabul edilir. Mahavira, Gautama Buddha ile aynı dönemde yaşamış ve benzer şekilde ruhsal bir aydınlanma arayışına girmiştir.
Caynizm’de Tanrı Anlayışı
Caynizm’de yaratıcı bir tanrı yoktur. Evrenin varlığı ezelidir; yaratılmamış ve yok olmayacaktır. Doğa yasalarıyla işler. Tanrılar (devalar) bulunsa da, bu varlıklar evrenin yöneticisi değil, sadece yüksek dereceli varlıklardır. Caynizm’in amacı, kişinin kendi ruhunu arındırarak mokşa (kurtuluş) durumuna ulaşmasıdır. Bu süreçte bir tanrının yardımına ihtiyaç duyulmaz.
Temel İlkeler
Caynizm’in beş temel ilkesi vardır:
- Ahimsa (Şiddetsizlik): Tüm canlılara zarar vermemek esastır. Bu yüzden Caynist rahipler, yürürken böcek ezmemek için ağızlarını örter veya süpürgeyle yollarını temizler.
- Satya (Doğruluk): Her durumda gerçeği söylemek önemlidir.
- Asteva (Hırsızlık yapmamak): Başkasının malına zarar vermemek temel bir kuraldır.
- Brahmacarya (Cinsel arınma): Rahipler için tamamen bekârlık, sıradan insanlar için ise cinsel yaşamda ölçülülük tavsiye edilir.
- Aparigraha (Bağsızlık): Maddi dünyaya ve sahiplenmeye karşı mesafeli olunmalıdır.
Caynist Yaşam Tarzı
Caynizm, özellikle vejetaryenlik ve sade yaşam konusunda son derece katıdır. Birçok Caynist, havadaki mikroorganizmaları dahi öldürmemek için maskeyle dolaşır. Tüketim alışkanlıkları da bu etik anlayış doğrultusunda şekillenir. Günümüzde özellikle Hindistan’da milyonlarca Caynist yaşamaktadır ve bu topluluklar ekonomik ve sosyal alanda oldukça etkilidir.
Caynizm ve Modern Dünya
Çevrecilik, hayvan hakları ve sürdürülebilir yaşam gibi kavramların öne çıktığı günümüzde Caynizm’in öğretileri dikkat çekmektedir. Şiddetsizlik, tüketim karşıtlığı ve içsel disiplin gibi değerler, modern bireyler için ilham kaynağı olabilir.
Sonuç
Caynizm, tanrısız ama derin bir ahlaki yapıya sahip olan, insanı kendi ruhsal kurtuluşunun sorumlusu olarak gören bir din-felsefedir. Dinlerin tanrı merkezli yapısına alternatif bir örnek sunması açısından oldukça önemlidir. Eğer ruhsal bir yolculuk arıyorsanız ve bunu bir tanrının rehberliği olmadan yapmak istiyorsanız, Caynizm üzerine düşünmeye başlayabilirsiniz.
Daha fazla dinler tarihi yazısı için tıklayınız.